สนามบินสำรอง (Alternate Aerodrome)

จากกรณีเมื่อคืนวันที่ 7 กันยายน พ.ศ. 2565 ที่เครื่องบินรุ่น A380-861 (A388) ของสายการบิน Emirates เที่ยวบิน EK363 / UAE363 เส้นทางบิน กวางโจว (CAN)- สุวรรณภูมิ (BKK) ได้ทำการเปลี่ยนสนามบินลงจอดจากสุวรรณภูมิ (BKK) มาลงจอดชั่วคราวที่สนามบินดอนเมือง (DMK) เวลา 20.50 น. เนื่องจากไม่สามารถนำเครื่องไปลงจอดที่สนามบินสุวรรณภูมิได้ตามเวลาที่กำหนด สาเหตุมาจากสภาพอากาศที่ไม่เอื้ออำนวยนั่นเอง

การที่นักบินทำการเปลี่ยนไปลงที่สนามบินสำรอง หรือ Alternate Aerodrome นั้นเป็นเรื่องปกติที่สามารถดำเนินการได้ โดยมีรายละเอียด ดังนี้

ICAO กำหนดสนามบินสำรองเป็น สนามบินที่เครื่องบินสามารถดำเนินการลงจอดได้เมื่อสนามบินหลักไม่สามารถ หรือไม่สมควรที่จะใช้ในการลงจอด ซึ่งสนามบินสำรองต้องมีการบริการ และสิ่งอำนวยความสะดวกที่จำเป็น สามารถตอบสนองความต้องการด้านประสิทธิภาพของเครื่องบิน และใช้งานได้ตามเวลาที่กำหนดไว้

สนามบินสำรองอาจใช้ในกรณี ดังนี้

Take-off Alternate: สนามบินที่เครื่องบินสามารถทำการลงจอดได้หากมีความจำเป็นหลังจากเครื่องขึ้นไปแล้ว และไม่สามารถวนกลับมาใช้สนามบินต้นทางในการลงจอดได้

En-route Alternate: สนามบินที่เครื่องบินจะลงจอดได้ในกรณีที่จำเป็นต้องเปลี่ยนเส้นทางบินระหว่างทาง

Destination Alternate: สนามบินที่เครื่องบินสามารถลงจอดได้ ในกรณีที่ไม่สามารถทำการลงจอด หรือไม่สมควรลงจอดที่สนามบินปลายทางเดิม

ทั้งนี้ ต้องมีการกำหนดและระบุสนามบินสำรองปลายทางอย่างน้อยหนึ่งแห่งในทั้งแผนการบินของนักบิน (Operational Flight Plan) และแผนการบินสำหรับเจ้าหน้าที่ควบคุมจราจรทางอากาศ (Air Traffic Service Flight Plan – ATS Flight Plan)

สิ่งที่ต้องคำนึงถึงในการเลือกสนามบินสำรอง

1. ความยาวทางวิ่งขึ้น และ ลง
2. ความสามารถในการรองรับน้ำหนักของเครื่องบิน
3. ความพร้อมของสิ่งอำนวยความสะดวก (Facilities) เช่น ทางวิ่ง (Taxiway) หลุมจอด งวงช้าง (Jet Bridge, Aerobridge) และอาคารผู้โดยสาร เป็นต้น

Airbus 380 (A380)

เครื่อง A380 จัดอยู่ในประเภทเครื่องบิน Code F ตามหลักการของ Aerodrome Reference Code ของ ICAO ซึ่งเครื่อง A380 มีระยะห่างระหว่างปลายปีกทั้งสองข้าง (wingspan) มากกว่า 65 เมตร แต่ไม่ถึง 80 เมตร และมีระยะห่างระหว่างล้อหลักด้านนอกทั้งสองข้าง (outer main gear wheel span) 14 เมตรขึ้นไป แต่ไม่ถึง 16 เมตร

สนามบินดอนเมือง สามารถรองรับเครื่อง A380 ได้?

สนามบินดอนเมืองมีทางวิ่ง (Runway) ทิศทาง 03L/21R ที่มีความยาว 3,700 เมตร และทิศทาง 03R/21L มีความยาว 3,500 เมตร จึงสามารถรองรับเครื่อง A380 ที่มีความยาวทางวิ่งอ้างอิงของอากาศยาน (Aircraft Reference Field Length) อยู่ที่ 3,350 เมตรได้ แต่สิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ อาทิ หลุมจอด, Jet bridge อาจจะไม่สามารถรองรับการขนถ่ายผู้โดยสารได้

สนามบินของไทยที่รองรับ A380 ได้

1. สนามบินสุวรรณภูมิ (BKK)
2. สนามบินเชียงใหม่ (CNX)
3. สนามบินอู่ตะเภา (UTP)
4. สนามบินดอนเมือง (DMK) – เป็นสนามบินสำรองเท่านั้น

ในกรณีของ EK363 / UAE363 นั้น ก็เป็นการลงจอดฉุกเฉินตามแผนการบินปกติที่ได้มีการระบุสนามบินดอนเมือง (DMK) เป็นสนามบินสำรอง (Destination Alternate) ตามที่ระบุไว้ในแผนการบิน ถึงแม้ว่าหลุมจอดและอุปกรณ์อำนวยความสะดวกที่สนามบินดอนเมืองจะไม่สามารถรองรับ A380 ได้ แต่การลงจอดฉุกเฉินครั้งนี้เป็นการลงจอดเพื่อเติมเชื้อเพลิง และรอสภาพอากาศให้กลับมาปกติเท่านั้น เมื่อทุกอย่างพร้อม เครื่องก็ได้ทำการบินกลับไปยังสนามบินสุวรรณภูมิตามแผนการบินเดิม

Fun Facts:

เวลาที่ใช้ในการบินระหว่างสนามบินสุวรรณภูมิ ถึง สนามบินดอนเมือง ประมาณ 21 นาที ระยะทางประมาณ 30 กิโลเมตร

อ้างอิง

• https://www.airportia.com/flights/ek363/bangkok/bangkok/?date=2022-09-07
• https://www.flightradar24.com/data/flights/ek363
• https://skybrary.aero/articles/alternate-aerodrome
• ศิษย์เก่าหลักสูตรการจัดการการบิน รุ่นที่ 2 จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย